Allergy ဆိုတာ ဓာတ္မတည္႕မႈ ပံုစံ တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ရဲ႔ ခုခံအားစနစ္ (Immune System) ရဲ႔ ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္မတည္႕ မႈေတြဟာ အထူးသျဖင္႕ ပတ္ဝန္းက်င္က အႏၲရာယ္ မရွိတဲ႕ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစတဲ႕အရာေတြ နဲ့ ထိေတြ႔မႈေၾကာင္႕ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီျဖစ္စဥ္ဟာ အလြန္ကိုပဲ လ်င္ျမန္ၿပီးႀကိဳတင္လည္း ခန့္မွန္းလို့ရပါတယ္။
Allergy ဟာ Hypersensitivity လို့ေခၚတဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕မႈျဖစ္စဥ္ေတြထဲက နံပါတ္တစ္ Type I ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ mast cells နဲ့ basophils လို့ေခၚတဲ႕ အခ်ိဳ႔ေသာ ေသြးျဖဴဥဆဲလ္ေတြကို IgE လို့ေခၚတဲ႕ Antibody တစ္မ်ိဳးကေနၿပီး အလြန္ အမင္း လံႈ႔ေဆာ္ေပးမႈေၾကာင္႕ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ့ လြန္စြာေရာင္ရမ္းျခင္း (Inflammatory Response) ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အျဖစ္မ်ားတဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ မႈျဖစ္စဥ္ေတြကေတာ႕ ႏွင္းခူနာ၊ ဝတ္မံႈေတြ ေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ hay fever,ပန္းနာရင္ၾကပ္ ေရာဂါ၊ အစားအစာဓာတ္မတည္႕မႈမ်ားနဲ့ အခ်ိဳ႔ေသာ အင္းဆက္ပိုးမႊား ကိုက္ခဲခံရမႈ ေၾကာင္႕ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ reaction မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Hay Fever လို့ေခၚတဲ႕ သိပ္မျပင္း ထန္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕မႈမ်ိဳးကေတာ႕ လူထု ထဲမွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး မ်က္စိနာျခင္း၊ ယားယံျခင္းနဲ့ ႏွာရည္ယိုျခင္း စတဲ႕ လကၡဏာေတြျဖစ္ေလ႕ရွိပါတယ္။
Allergy ေတြဟာ ပန္းနာရင္က်ပ္ေရာ၈ါမွာ လည္း အဓိကအစိတ္အပိုင္းကေန ပါဝင္ ပါတယ္။ အခ်ိဳ႔ေသာလူေတြမွာေတာ႕ ပတ္ ဝန္းက်င္ (သို့မဟုတ္) အစားအေသာက္ မွာပါတဲ႕ ဓာတ္မတည္႕တဲ႕ အရာေတြေၾကာင္႕ အလြန္ျပင္းထန္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိ ခိုက္ေစႏိုင္တဲ႕ Anaphylactic reaction ေတြျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းအေျခအေနကို သိ ရွိႏိုင္ဖို့ ယခုအခ်ိန္မွာ စမ္းသပ္ႏိုင္မႈ (Test) ေတြအမ်ားႀကီးေပၚေပါက္ေနၿပီျဖစ္ ပါတယ္။
အဲဒီအထဲမွာမွ အေရျပားကို ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစတဲ႕အရာတစ္ခုခုကို ထိေတြ႔ေစၿပီး ေသြးထဲမွာပါရွိတဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းနဲ့ သက္ဆိုင္တဲ႕
(Allergen-Specific IgE) အဆင္႕ကို တိုင္းတာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Allergy ကို ကုသမႈေတြက ေတာ႕ ဓာတ္မတည္႕မႈကိုျဖစ္ေပၚေစတဲ႕ အရာေတြကို ေရွာင္ရွားျခင္း၊ Antihistamines ၊ Steroid နဲ့ အျခားေဆးေတြကို သံုးစြဲျခင္း၊Allergen ေတြနဲ့ ထိေတြ႔တဲ႕အခါ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္စဥ္ကို နည္းပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း (Desensitize) နဲ့ Immunotherapy ေပးျခင္း စသည္
တို့ပဲျဖစ္ပါ တယ္။ Allergy ရဲ႔ လကၡဏာေတြက ဘာ ေတြလဲ။
ဓာတ္မတည္႕မႈကိုျဖစ္ေစတဲ႕အရာေတြ ကေတာ႕ ဖုန္မႈန့္၊ ပန္းဝတ္မံႈစသျဖင္႕ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၿပီး အဲဒါေတြကိုေတာ႕ Airborne particles ေတြလို့ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ လိုအခါမွာေတာ႕ ေလနဲ့ ထိေတြ႔တာနဲ့တင္ ဓာတ္မတည္႕မႈေတြျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(ဥပမာ- မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္းႏွင္႕ အဆုတ္ စသည္)
ဓာတ္မတည္႕မႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ႏွာမႊန္ျခင္း (Allergic Rhinitis) ကို hay fever လို့အသိမ်ားၿပီး ႏွာေခါင္းအတြင္း မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ယားယံ ျခင္းနဲ့ မ်က္လံုးနီရဲျခင္းတို့ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။ ႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ႕ ဓာတ္မတဲ႕ေစတဲ႕ အရာေတြေၾကာင္႕ ေလျြပန္ေပါက္ေတြ က်ဥ္းေျမာင္းၿပီး အသက္႐ွဴက်ပ္တဲ႕ လကၡဏာေတြကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
အဲဒီ အခ်ိန္မွာ အဆုတ္ထဲမွာ Mucus (အခြ်ဲ ရည္)ေတြ ထုတ္လုပ္မႈကို မ်ားေစၿပီး ေမာပန္းျခင္း၊ အသက္႐ွဴမဝျခင္း၊ ေခ်ာင္း ဆိုးျခင္းနဲ့ အသက္႐ွဴစဥ္ တရႊီရႊီျမည္ျခင္း တို့ကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေတြ၊ အင္းဆက္ပိုး မႊားကိုက္ခဲ ခံရမႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးကိုေတာ႕ Aspirin (သို့ မဟုတ္) Penicillin ကဲ႕သို့ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ ေဆးေတြနဲ့ ကုသႏိုင္ပါတယ္။ အစား အေသာက္ေၾကာင္႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳး မွာ ဗိုက္ေအာင္႕ဗိုက္နာျခင္း၊ ဗိုက္ေဖာျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ဝမ္းသြားျခင္း၊ အေရျပားယားယံ ျခင္းနဲ့ အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေၾကာင္႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးမွာ အသက္႐ွဴလမ္း ေၾကာင္းဆိုင္ရာ (ဥပမာ-ရင္က်ပ္ျခင္းနဲ့ ႏွာမႊန္ျခင္း)မ်ိဳးျဖစ္ျခင္းဟာ ရွားပါးပါတယ္။
အင္းဆက္ပိုးမႊားကိုက္ခဲခံရျခင္း၊ ပိုး သတ္ေဆးမ်ားနဲ့ အခ်ိဳ႔ေသာေဆးမ်ား ေၾကာင္႕ စနစ္အလိုက္ ဓာတ္မတည္႕ျခင္း မ်ိဳး (Systemic allergic response) မ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ဒါကို Anaphylaxis လို့ ေခၚပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရွိအတြင္းအဂၤါမ်ား ထိခိုက္ခံရႏိုင္ၿပီး အစာအိမ္ႏွင္႕ အူလမ္း ေၾကာင္း၊ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း၊ ေသြး လည္ပတ္မႈလမ္းေၾကာင္းတို့
ပါဝင္ပါ တယ္။ ျပင္းထန္မႈႏႈန္းအေပၚ မူတည္ၿပီး အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ေလျြပန္က်ဥ္း ေျမာင္းျခင္း၊ ေျခလက္ေရာင္ျခင္း၊ ေသြး ေပါင္ခ်ိန္က်ျခင္း၊ သတိလစ္ေမ႕ေျမာျခင္း နဲ့ ေနာက္ဆံုး အသက္ဆံုး႐ံႈးသည္အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုဓာတ္မတည္႕မႈ မ်ိဳးကေတာ႕ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ ေပၚေစႏိုင္သလို အခ်ိန္ၾကာၿပီးေတာ႕မွ လည္း ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဓာတ္မတည္႕မႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ျပင္းထန္တဲ႕ allergic response ေတြဟာ epinephrine ေပးဖို့လိုအပ္ပါတယ္။ ရာဘာေစးကဲ႕ သို့ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစတဲ႕အရာနဲ့ အေရ ျပားကို
ထိေတြ႔မိရင္ေတာ႕ ျဖစ္ေပၚတတ္ တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးမွာ အေရျပား ေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ့ ႏွင္းခူနာေတြျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။
အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ိဳးမွာ အနီကြက္ထြက္ျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္း စသျဖင္႕ ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး Wheal and flare reaction လို့လည္း အသိမ်ားပါတယ္။
Allergy ျဖစ္ေစတဲ႕အေၾကာင္း အရင္းေတြက ဘာေတြလဲ။ ဓာတ္မတည္႕ျခင္း ျဖစ္ေစတဲ႕ အေၾကာင္းအရင္းကို ေခါင္းစဥ္ခြဲၾကည္႕မယ္ ဆိုရင္ Host နဲ့ Environmental factors ဆိုၿပီးခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ Host Factor ထဲမွာဆိုရင္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ၊ လိင္အမ်ိဳးအစား၊ လူမ်ိဳးနဲ့အသက္အရြယ္စသျဖင္႕ ပါရွိပါ တယ္။
ဒါေပမယ္႕လည္း မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ (Genetic Factors) တစ္ခုတည္းနဲ့ ေျဖရွင္းလို့ မရႏိုင္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးေတြဟာ မ်ားျပားလို့လာပါတယ္။ အဓိကပတ္ဝန္ က်င္ဆိုင္ရာ အျဖစ္မ်ားေစတဲ႕အေၾကာင္း အရင္းေလးခုကေတာ႕- -
ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ ပိုးမႊားေၾကာင္႕ ျဖစ္တဲ႕ေရာဂါေတြ
(Infectious diseases)ေတြ ထိေတြ႔ခံရျခင္း - ပတ္ဝန္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈမ်ား - ဓာတ္မတည္႕ေစေသာအရာ (Allergen Levels) - အစားအေသာက္ပံုစံ ေျပာင္းလဲ ျခင္း စသည္တို့ပဲျဖစ္ပါတယ္။
FoodAllergensမ်ား -ေျမပဲ - Pecan ဟုေခၚေသာ
ပန္းညိဳေရာင္ အခြံရွိေသာ စားရသည္႕သစ္ေစ႕ -
Pistachio ဟုေခၚေသာ အစိမ္း ေရာင္စိမ္႕ေသာ
အခြံမာသီးတစ္မ်ိဳး - သစ္ၾကားသီး - ႏွမ္း - ဘိန္းပန္း စသည္တို့ျဖစ္ပါတယ္။
ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ စသည္တို့မွ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းေတြကေတာ႕ ကေလးငယ္မ်ား အသက္ ငါးႏွစ္အရြယ္မွာ အေယာက္
ငါးဆယ္မွာ တစ္ေယာက္ေတြ႔ရေလ႕ရွိပါ တယ္။
အဓိက ဓာတ္မတည္႕ျခင္းျဖစ္ေစ တာကေတာ႕ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥမွ အႏွစ္မ်ား မဟုတ္ဘဲ အျဖဴေရာင္ ပ႐ိုတိန္းအလႊာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏြားႏို့၊ ဆိတ္ႏို့ႏွင္႕ သိုးမွရ ေသာ ႏို့၊ ဒိန္ခဲ စသည္တို့ကလည္း
Food allergens မ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။
အျခား အစားအေသာက္မွ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစ တဲ႕ အရာေတြကေတာ႕ ပဲပိစပ္၊ ၈်ံဳေစ႕၊ ငါး၊ shellfish ငါး
(အခြံမာရွိ၍ စား ေကာင္းေသာငါး)၊ သစ္သီးသစ္ရြက္မ်ားနဲ့ အျခားသဘာဝမဟုတ္တဲ႕အေရာင္အနံ့ အရသာနဲ့ ျပဳလုပ္ထားတဲ႕ စားေသာက္ ဖြယ္ရာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
Non-Food Protein allergen မ်ား - ၾကက္ေပါင္ေစး၊
ရာဘာေစး - ကီဝီသီး - ေထာပတ္သီး - သစ္အယ္သီး - ငွက္ေပ်ာသီး စသည္တို့ျဖစ္ပါ တယ္။
Allergy ဟာ Hypersensitivity လို့ေခၚတဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕မႈျဖစ္စဥ္ေတြထဲက နံပါတ္တစ္ Type I ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ mast cells နဲ့ basophils လို့ေခၚတဲ႕ အခ်ိဳ႔ေသာ ေသြးျဖဴဥဆဲလ္ေတြကို IgE လို့ေခၚတဲ႕ Antibody တစ္မ်ိဳးကေနၿပီး အလြန္ အမင္း လံႈ႔ေဆာ္ေပးမႈေၾကာင္႕ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ့ လြန္စြာေရာင္ရမ္းျခင္း (Inflammatory Response) ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အျဖစ္မ်ားတဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ မႈျဖစ္စဥ္ေတြကေတာ႕ ႏွင္းခူနာ၊ ဝတ္မံႈေတြ ေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ hay fever,ပန္းနာရင္ၾကပ္ ေရာဂါ၊ အစားအစာဓာတ္မတည္႕မႈမ်ားနဲ့ အခ်ိဳ႔ေသာ အင္းဆက္ပိုးမႊား ကိုက္ခဲခံရမႈ ေၾကာင္႕ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ reaction မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Hay Fever လို့ေခၚတဲ႕ သိပ္မျပင္း ထန္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕မႈမ်ိဳးကေတာ႕ လူထု ထဲမွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး မ်က္စိနာျခင္း၊ ယားယံျခင္းနဲ့ ႏွာရည္ယိုျခင္း စတဲ႕ လကၡဏာေတြျဖစ္ေလ႕ရွိပါတယ္။
Allergy ေတြဟာ ပန္းနာရင္က်ပ္ေရာ၈ါမွာ လည္း အဓိကအစိတ္အပိုင္းကေန ပါဝင္ ပါတယ္။ အခ်ိဳ႔ေသာလူေတြမွာေတာ႕ ပတ္ ဝန္းက်င္ (သို့မဟုတ္) အစားအေသာက္ မွာပါတဲ႕ ဓာတ္မတည္႕တဲ႕ အရာေတြေၾကာင္႕ အလြန္ျပင္းထန္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိ ခိုက္ေစႏိုင္တဲ႕ Anaphylactic reaction ေတြျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းအေျခအေနကို သိ ရွိႏိုင္ဖို့ ယခုအခ်ိန္မွာ စမ္းသပ္ႏိုင္မႈ (Test) ေတြအမ်ားႀကီးေပၚေပါက္ေနၿပီျဖစ္ ပါတယ္။
အဲဒီအထဲမွာမွ အေရျပားကို ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစတဲ႕အရာတစ္ခုခုကို ထိေတြ႔ေစၿပီး ေသြးထဲမွာပါရွိတဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းနဲ့ သက္ဆိုင္တဲ႕
(Allergen-Specific IgE) အဆင္႕ကို တိုင္းတာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Allergy ကို ကုသမႈေတြက ေတာ႕ ဓာတ္မတည္႕မႈကိုျဖစ္ေပၚေစတဲ႕ အရာေတြကို ေရွာင္ရွားျခင္း၊ Antihistamines ၊ Steroid နဲ့ အျခားေဆးေတြကို သံုးစြဲျခင္း၊Allergen ေတြနဲ့ ထိေတြ႔တဲ႕အခါ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္စဥ္ကို နည္းပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း (Desensitize) နဲ့ Immunotherapy ေပးျခင္း စသည္
တို့ပဲျဖစ္ပါ တယ္။ Allergy ရဲ႔ လကၡဏာေတြက ဘာ ေတြလဲ။
ဓာတ္မတည္႕မႈကိုျဖစ္ေစတဲ႕အရာေတြ ကေတာ႕ ဖုန္မႈန့္၊ ပန္းဝတ္မံႈစသျဖင္႕ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၿပီး အဲဒါေတြကိုေတာ႕ Airborne particles ေတြလို့ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ လိုအခါမွာေတာ႕ ေလနဲ့ ထိေတြ႔တာနဲ့တင္ ဓာတ္မတည္႕မႈေတြျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(ဥပမာ- မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္းႏွင္႕ အဆုတ္ စသည္)
ဓာတ္မတည္႕မႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ႏွာမႊန္ျခင္း (Allergic Rhinitis) ကို hay fever လို့အသိမ်ားၿပီး ႏွာေခါင္းအတြင္း မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ယားယံ ျခင္းနဲ့ မ်က္လံုးနီရဲျခင္းတို့ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။ ႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ႕ ဓာတ္မတဲ႕ေစတဲ႕ အရာေတြေၾကာင္႕ ေလျြပန္ေပါက္ေတြ က်ဥ္းေျမာင္းၿပီး အသက္႐ွဴက်ပ္တဲ႕ လကၡဏာေတြကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
အဲဒီ အခ်ိန္မွာ အဆုတ္ထဲမွာ Mucus (အခြ်ဲ ရည္)ေတြ ထုတ္လုပ္မႈကို မ်ားေစၿပီး ေမာပန္းျခင္း၊ အသက္႐ွဴမဝျခင္း၊ ေခ်ာင္း ဆိုးျခင္းနဲ့ အသက္႐ွဴစဥ္ တရႊီရႊီျမည္ျခင္း တို့ကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေတြ၊ အင္းဆက္ပိုး မႊားကိုက္ခဲ ခံရမႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးကိုေတာ႕ Aspirin (သို့ မဟုတ္) Penicillin ကဲ႕သို့ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ ေဆးေတြနဲ့ ကုသႏိုင္ပါတယ္။ အစား အေသာက္ေၾကာင္႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳး မွာ ဗိုက္ေအာင္႕ဗိုက္နာျခင္း၊ ဗိုက္ေဖာျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ဝမ္းသြားျခင္း၊ အေရျပားယားယံ ျခင္းနဲ့ အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေၾကာင္႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးမွာ အသက္႐ွဴလမ္း ေၾကာင္းဆိုင္ရာ (ဥပမာ-ရင္က်ပ္ျခင္းနဲ့ ႏွာမႊန္ျခင္း)မ်ိဳးျဖစ္ျခင္းဟာ ရွားပါးပါတယ္။
အင္းဆက္ပိုးမႊားကိုက္ခဲခံရျခင္း၊ ပိုး သတ္ေဆးမ်ားနဲ့ အခ်ိဳ႔ေသာေဆးမ်ား ေၾကာင္႕ စနစ္အလိုက္ ဓာတ္မတည္႕ျခင္း မ်ိဳး (Systemic allergic response) မ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ဒါကို Anaphylaxis လို့ ေခၚပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရွိအတြင္းအဂၤါမ်ား ထိခိုက္ခံရႏိုင္ၿပီး အစာအိမ္ႏွင္႕ အူလမ္း ေၾကာင္း၊ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း၊ ေသြး လည္ပတ္မႈလမ္းေၾကာင္းတို့
ပါဝင္ပါ တယ္။ ျပင္းထန္မႈႏႈန္းအေပၚ မူတည္ၿပီး အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ေလျြပန္က်ဥ္း ေျမာင္းျခင္း၊ ေျခလက္ေရာင္ျခင္း၊ ေသြး ေပါင္ခ်ိန္က်ျခင္း၊ သတိလစ္ေမ႕ေျမာျခင္း နဲ့ ေနာက္ဆံုး အသက္ဆံုး႐ံႈးသည္အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုဓာတ္မတည္႕မႈ မ်ိဳးကေတာ႕ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ ေပၚေစႏိုင္သလို အခ်ိန္ၾကာၿပီးေတာ႕မွ လည္း ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဓာတ္မတည္႕မႈေၾကာင္႕ျဖစ္တဲ႕ ျပင္းထန္တဲ႕ allergic response ေတြဟာ epinephrine ေပးဖို့လိုအပ္ပါတယ္။ ရာဘာေစးကဲ႕ သို့ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစတဲ႕အရာနဲ့ အေရ ျပားကို
ထိေတြ႔မိရင္ေတာ႕ ျဖစ္ေပၚတတ္ တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးမွာ အေရျပား ေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ့ ႏွင္းခူနာေတြျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။
အေရျပားေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ိဳးမွာ အနီကြက္ထြက္ျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္း စသျဖင္႕ ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး Wheal and flare reaction လို့လည္း အသိမ်ားပါတယ္။
Allergy ျဖစ္ေစတဲ႕အေၾကာင္း အရင္းေတြက ဘာေတြလဲ။ ဓာတ္မတည္႕ျခင္း ျဖစ္ေစတဲ႕ အေၾကာင္းအရင္းကို ေခါင္းစဥ္ခြဲၾကည္႕မယ္ ဆိုရင္ Host နဲ့ Environmental factors ဆိုၿပီးခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ Host Factor ထဲမွာဆိုရင္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ၊ လိင္အမ်ိဳးအစား၊ လူမ်ိဳးနဲ့အသက္အရြယ္စသျဖင္႕ ပါရွိပါ တယ္။
ဒါေပမယ္႕လည္း မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ (Genetic Factors) တစ္ခုတည္းနဲ့ ေျဖရွင္းလို့ မရႏိုင္တဲ႕ ဓာတ္မတည္႕ျခင္းမ်ိဳးေတြဟာ မ်ားျပားလို့လာပါတယ္။ အဓိကပတ္ဝန္ က်င္ဆိုင္ရာ အျဖစ္မ်ားေစတဲ႕အေၾကာင္း အရင္းေလးခုကေတာ႕- -
ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ ပိုးမႊားေၾကာင္႕ ျဖစ္တဲ႕ေရာဂါေတြ
(Infectious diseases)ေတြ ထိေတြ႔ခံရျခင္း - ပတ္ဝန္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈမ်ား - ဓာတ္မတည္႕ေစေသာအရာ (Allergen Levels) - အစားအေသာက္ပံုစံ ေျပာင္းလဲ ျခင္း စသည္တို့ပဲျဖစ္ပါတယ္။
FoodAllergensမ်ား -ေျမပဲ - Pecan ဟုေခၚေသာ
ပန္းညိဳေရာင္ အခြံရွိေသာ စားရသည္႕သစ္ေစ႕ -
Pistachio ဟုေခၚေသာ အစိမ္း ေရာင္စိမ္႕ေသာ
အခြံမာသီးတစ္မ်ိဳး - သစ္ၾကားသီး - ႏွမ္း - ဘိန္းပန္း စသည္တို့ျဖစ္ပါတယ္။
ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ စသည္တို့မွ ဓာတ္ မတည္႕ျခင္းေတြကေတာ႕ ကေလးငယ္မ်ား အသက္ ငါးႏွစ္အရြယ္မွာ အေယာက္
ငါးဆယ္မွာ တစ္ေယာက္ေတြ႔ရေလ႕ရွိပါ တယ္။
အဓိက ဓာတ္မတည္႕ျခင္းျဖစ္ေစ တာကေတာ႕ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥမွ အႏွစ္မ်ား မဟုတ္ဘဲ အျဖဴေရာင္ ပ႐ိုတိန္းအလႊာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏြားႏို့၊ ဆိတ္ႏို့ႏွင္႕ သိုးမွရ ေသာ ႏို့၊ ဒိန္ခဲ စသည္တို့ကလည္း
Food allergens မ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။
အျခား အစားအေသာက္မွ ဓာတ္မတည္႕မႈျဖစ္ေစ တဲ႕ အရာေတြကေတာ႕ ပဲပိစပ္၊ ၈်ံဳေစ႕၊ ငါး၊ shellfish ငါး
(အခြံမာရွိ၍ စား ေကာင္းေသာငါး)၊ သစ္သီးသစ္ရြက္မ်ားနဲ့ အျခားသဘာဝမဟုတ္တဲ႕အေရာင္အနံ့ အရသာနဲ့ ျပဳလုပ္ထားတဲ႕ စားေသာက္ ဖြယ္ရာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
Non-Food Protein allergen မ်ား - ၾကက္ေပါင္ေစး၊
ရာဘာေစး - ကီဝီသီး - ေထာပတ္သီး - သစ္အယ္သီး - ငွက္ေပ်ာသီး စသည္တို့ျဖစ္ပါ တယ္။
No comments:
Post a Comment