( ႏွာေခါငး္အေျမွးပါးေရာင္ျခင္း)Allergic Rhinitis

Allergic rhinitis ဆိုတာ ႏွာေခါင္းအတြင္းသား
 အေျမႇးပါးေလးေတြ aရာင္ရမ္းတာကို rhinitis လို႕ေခၚပါတယ္။ မိမိနဲ႕ဓာတ္မတည့္တဲ့ပစၥည္းတခုခုကို႐ႈ႐ိႈက္မိလို႕ ျဖစ္လာတဲ့ ႏွာေခါင္းအတြင္းသားေရာင္ရမ္းမႈကို 
Allergic rhinitis လို႕ေခၚပါတယ္။ 

allergens လို႕ေခၚတဲ့ မိမိနဲ႕ဓာတ္မတည့္တဲ့ ပစၥည္းတခုခုကိုခႏၶာကိုယ္ကအလြန္အကြၽံတံု႕ျပန္တဲ့အတြက္ ဒီအေျခအေန ျဖစ္ေပၚလာရတာပါ။ Allergic rhinitis အမ်ိဳးအစားႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ရဲ့အခ်ိန္တခုခုမွာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ seasonal allergic rhinitis နဲ႕တစ္ႏွစ္လုံးေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္ေနတဲ့ perennial allergic rhinitis တို႕ပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ Allergic rhinitis ဟာဘယ္ေလာက္ထိအျဖစ္မ်ားသလဲ။ 
ဒီေရာဂါဟာ အနည္းငယ္အျဖစ္မ်ားျပီး အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ 

မွတ္တမ္းေတြအရ ကမ႓ာ႔လူဦးေရရဲ႕ ဆယ္ရာခိုင္ႏွုန္းကေန သံုးဆယ္ရာခိုင္ႏွုန္းေလာက္ဟာ ဒီေဝဒနာကို ခံစားေနရတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ သူတို႕ထဲက အမ်ားစုဟာ ပန္းဝတ္မႈန္ေတြနဲ႕ဓာတ္မတည့္တာပါတဲ့။ 
လကၡဏာမ်ား Allergic rhinitis ရဲ႕ေရာဂါလကၡဏာေတြကဘာေတြလဲ။ 

Allergic rhinitis ရဲ႕အျဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါ
လကၡဏာေတြကေတာ့ – 
• ႏွာေခ်ျခင္း • ႏွာရည္ယိုျခင္း • ႏွာေခါင္း၊မ်က္စိ၊လည္ေခ်ာင္း၊အေရျပား
ဒါမွမဟုတ္
ဘယ္ေနရာမဆိုယားယံျခင္း • ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း • ႏွာပိတ္ျခင္း 
• လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ရွတတျဖစ္ျခင္း • မ်က္ရည္ပူေတြထြက္ျခင္း  
• မ်က္ကြင္းညိဳျခင္း • ေခါင္းခဏခဏကိုက္ျခင္း • အေရျပားအလြန္အမင္းေျခာက္ေသြ႕၊ယားယံ၊အရည္ၾကည္ဖုထျခင္းအစရွိတဲ့ႏွင္းခူပံုစံလကၡဏာမ်ားထြက္ျခင္း။ • အင္ျပင္ေတြထြက္ျခင္း • အရမ္းႏုံးခ်ိေနတာ • ေခါင္းကိုက္ျခင္း။

 အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့အထဲမွာမပါ၀င္တဲ့အျခားေသာ
လကၡဏာေတြလည္းရွိႏုိင္ပါေသးတယ္။
တကယ္လို႔ကိုယ့္ဆီမွာေရာဂါလကၡဏာတစ္ခုခုမ်ား
ရွိေနမလားဆိုျပီးစိုးရိမ္ေနမယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္သင့္ပါတယ္။ 

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ သြားေရာက္ျပသသင့္ပါသလဲ။ 
• ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပင္းထန္လာရင္။ 
• အရင္ကသုံးေနက်ေဆးေတြမတိုးေတာ့ရင္။ 
• ဘာေဆးသုံးသုံးမသက္သာရင္ 
ဆရာ၀န္နဲ႔ သြားျပသင့္ပါတယ္။

 အေၾကာင္းရင္းမ်ား ဘာေတြကAllergic rhinitis ျဖစ္ပြားေစသလဲ။ allergen လို႕ေခၚတဲ့ ဓာတ္မတည့္ေစတဲ့ 
ပစၥည္းတမ်ိဳးမ်ိဳးကို ႐ႈသြင္းလိုက္တဲ့အခါ သင့္ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ကတံု႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ histamine လို႕ေခၚတဲ့ ပစၥည္းတမ်ိဳးကို ထုတ္ေပးလိုက္ပါတယ္(histamine ဆိုတာ အႏၲရာယ္ရွိေစတဲ့ ျပင္ပအရာဝတၱဳေတြရဲ႕ ရန္ကေနခႏၶာ
ကိုယ္ကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ပစၥည္းတခုပါ)။

ဒီhistamineေၾကာင့္ပဲ လကၡဏာေတြေပၚေပါက္လာကာ 
allergic rhinitis ဆိုျပီး ျဖစ္လာပါတယ္။ လူအမ်ားစုနဲ႕ဓာတ္မတည့္တာ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ 
allergens ေတြကေတာ့ • ပန္းဝတ္မႈန္ • ျမက္ • ဖံုမႈန္႕ 
• အစားအေသာက္မွာတက္တဲ့မိႈ • တိရစၦာန္အညစ္အေၾကး 
• ေဆးလိပ္ေငြ႕ • ေရေမႊးနံ႕စသျဖင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

 ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား ဘယ္အရာေတြက Allergic rhinitis ျဖစ္ပြားႏုိင္ေခ်ကို ျမင့္ေစပါသလဲ။ Allergic rhinitis ျဖစ္ပြားႏုိင္ေခ်ကိုျမင့္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္- 
• ဓာတုပစၥည္း • ရာသီဥတုေအးျခင္း • စိုထိုင္းဆမ်ားျခင္း • ေလတိုက္ျခင္း • ေလထုညစ္ညမ္းျခင္း • ဆံပင္ျဖန္းေဆး • အေမႊးနံ႕သာ • သစ္သားမီး႐ိႈ႕တဲ့အနံ႕ • အခိုးအေငြ႕ ေရာဂါအေျဖရွာျခင္းႏွင့္ကုသျခင္း ယခုေဖာ္ျပထားသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ ေဆးပညာဆုိင္ရာကၽြမ္းက်င္သူ၏ အၾကံေပးခ်က္မ်ားေနရာတြင္အစားထိုးရန္ မသင့္ေတာ္ပါ။

 ဆက္လက္သိရွိလိုေသာအခ်က္အလက္မ်ားအတြက္ သင့္ရဲ႕ဆရာ၀န္နဲ႕အျမဲတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးပါ။ 
Allergic rhinitis ဟုတ္မဟုတ္ကို ဘယ္လိုအေျဖရွာအတည္ျပဳသလဲ။
 ႏွစ္တစ္ႏွစ္ရဲ႕အခ်ိန္တစ္ခုခုမွာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္
 ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ seasonal allergic rhinitis လား ဒါမွမဟုတ္ တစ္ႏွစ္လုံးေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္ေနတဲ့ 
perennial allergic rhinitis လားဆိုတာကို ခြဲျခားသိရွိႏိုင္ဖို႕အတြက္ သင့္ဆရာဝန္အေနနဲ႕ေရာဂါ လကၡဏာေတြကို ေမးျမန္းပါလိမ့္မယ္။

 ေမးခြန္းေတြေမးျပီးတဲ့အခါ ဓာတ္မတည့္တဲ့ အေျခအေနကို သိရွိႏိုင္ေစဖို႕ သင့္အေရျပားအေပၚယံလႊာကို ဓာတ္မတည့္ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ ထိုးသြင္းျပီး အေရျပားစစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္ပါလိမ့္မယ္။ 
သင့္အေရျပားမွာ အနီေရာင္ဖုေလးေတြေပၚလာမယ္ဆိုရင္ သင့္ဆရာဝန္ေတြအေနနဲ႕ allergic rhinitis ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို သိရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

 တကယ္လို႕အေရျပားကိုစစ္ေဆးဖို႕အေျခအေနမေပးဖူးဆိုရင္ သင့္ဆရာဝန္အေနနဲ႕radioallergosorbent test (RAST) လို႕ေခၚတဲ့ေသြးစစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္ခိုင္းပါလိမ့္မယ္။ ဓာတ္မတည့္ေစတဲ့ပစၥည္း allergens ေတြကို တံု႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ေသြးထဲမွာထြက္ရွိလာတဲ့ ပဋိဇီဝပစၥည္းimmunoglobin E antibodies ေတြရဲ႕ ပမာဏကိုတိုင္းတာျခင္းအားျဖင့္ ဓာတ္မတည့္ေစတဲ့ ပစၥည္းေတြရဲ့အေနအထားကိုသိရွိႏိုင္ပါတယ္။ 
Allergic rhinitis ကို ဘယ္လိုကုသလဲ။ 
allergic rhinitis ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သက္သာေစဖို႕အတြက္ ေအာက္ပါ
ကုသမႈနည္းလမ္းေတြကို အသုံးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ 

• Antihistamines။ ဒီေရာဂါအတြက္ 
အသံုးအမ်ားဆုံးေဆးျဖစ္ျပီး histamines ေတြထြက္ရွိ
မလာေအာင္ တားဆီးေပးပါတယ္။ ေသာက္ေဆး 
ဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခါင္းျဖန္းေဆးအေနနဲ႕သံုးစြဲႏိုင္ပါတယ္။ 

တခ်ိဳ႕histamines အမ်ိဳးအစားေတြက 
အိပ္ငိုက္ေစတတ္တာကို သိထားရပါမယ္။ 
• Decongestants။ ႏွာေခါင္းပိတ္တာကို သက္သာေစတဲ့ေဆးေတြပဲ ျဖစ္ျပီးသူတို႕ကို
သံုးရက္ထက္ပိုျပီး မသံုးစြဲရပါဘူး။ 
• စတီးရြိဳက္ ႏွာေခါင္းျဖန္းေဆး။ 

သူတို႕ဟာလည္း allergic rhinitis ကိုထိေရာက္စြာကုသႏိုင္တဲ့ေဆးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႕တျခားသုံးစြဲေနတဲ့ေဆးေတြရွိတယ္ဆိုရင္ဒီေရာဂါ
အတြက္ေဆးအသံုးမျပဳခင္ဆရာဝန္ကိုၾကိဳတင္အသိေပးရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားကုထံုး။ တကယ္လို႕
သင့္အေျခအေနက အနည္းငယ္ ဆိုးရြားတယ္ဆိုရင္သင့္ဆရာ၀န္က 
ဒီကုထံုးကို အၾကံေပးပါလိမ့္မယ္။ 

ဒီကုသမႈနည္းလမ္းမွာဆိုရင္ ဓာတ္မတည့္ေစတဲ့ပစၥည္း (allergens) ေတြကို သင့္ေရာဂါလကၡဏာေတြ သက္သာလာတဲ့အထိ ပံုမွန္နည္းနည္းစီထိုးသြင္းသြားျပီး ဓာတ္မတည့္မႈကို ေလ်ာ႔နည္းလာေအာင္ ကိုယ္ခံအားေမြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လွ်ာေအာက္ေဆးငံုျခင္း 
(Sublingual immunotherapy (SLIT)။ 

ဒါဟာ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့နည္းလမ္းနဲ႕
သေဘာသဘာဝခ်င္းတူေပမယ့္ လွ်ာေအာက္ငံုရထားရမယ့္ပံုစံျဖစ္ပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႕ပါးစပ္ထဲမွာ ယားယံတာ 
ဒါမွမဟုတ္ နားရြက္နဲ႕လည္ေခ်ာင္းယားယံတာမ်ိဳး၊ နီရဲေရာင္ရမ္းတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ 
(Dr. Thiha Phyo Myint)