Monday, July 1, 2019

Stroke (ေလျဖတ္ျခင္း) ကဘာလဲ။

အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္-
ေလျဖတ္္ျခင္း ဆုိသည္မွာ ဦးေႏွာက္၏ အစိတ္အပုိင္း တစ္ခုဆီသုိ႔ ေသြးစီးဆင္းမွဳ အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္လွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ လြန္စြာ ေလ်ာ့နည္းလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ Brain attack ဟုေခၚပါတယ္။ စကၠန္႔ အနည္းငယ္ထက္ ပုိၾကာကာ ေသြးစီးဆင္းမွဳ နည္းပါက ဦးေႏွာက္၏ တစ္ရွဴးစမ်ားထံ ေအာက္စီဂ်င္နွင့္ အာဟာရမ်ား ေရာက္မွဳ နည္းသြားပါတယ္။ ထုိအခါ ဦးေႏွာက္ ဆဲလ္မ်ား ေသဆုံးသြား ႏိုင္ပါတယ္။

Stroke (ေလျဖတ္ျခင္း) က ဘယ္ေလာက္အျဖစ္မ်ားသလဲ

အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားႏုိင္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းအားျဖင့္ စီမံႏုိင္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္မ်ားထပ္မံသိရွိဖို႔အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔ တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။

လကၡဏာမ်ား

Stroke (ေလျဖတ္ျခင္း) ရဲ႕လကၡဏာေတြကဘာေတြလဲ

ေလျဖတ္ျခင္း ရဲ႕ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့
-ခႏၶာကုိယ္ တစ္ျခမ္းတြင္ရွိ မ်က္ႏွာ၊ လက္ေမာင္း သုိ႔မဟုတ္ ေျခေထာက္တုိ႔ ရုတ္တရက္ အားနည္းလာျခင္း၊ ထုံက်င္လာျခင္း
-လက္ႏွစ္ဘက္ကိုေခါင္းေပၚ ျပိဳင္တူေျမွာက္ၾကည့္ပါက ေလျဖတ္ေသာလက္မွာ ေအာက္သုိ႔ျပန္က်သြားပါလိမ့္မယ္။ အလားတူပင္
– ျပံဳးျပေသာ အခါ ပါးစပ္ရဲ႕ တစ္ျခမ္းမွ သြားရည္က်ျခင္း၊  ရုတ္တရက္ အျမင္အာရုံ ႏွင့္ အျခားေသာ အာရုံခံစားမွဳမ်ား ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း၊ စကားမေျပာႏုိင္ေတာ့ျခင္း၊ စကားေျပာ မပီသျခင္း၊ သူမ်ား စကားေျပာေသာအခါ နားမလည္ျခင္း တုိ႕ဟာလည္း ေလျဖတ္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်န္ၾကာလာသည္ႏွင့္ အမွ် ထုိလကၡဏာမ်ား ပုိမုိဆုိးလာပါသည္။
ရုတ္တရက္ အျမင္အာရုံဆုံးရွဳံးျခင္းမွာ မ်က္လုံးတစ္ဘက္တြင္ သာအျဖစ္မ်ား ပါတယ္။ အျမင္ အာရုံေ၀၀ါးျခင္း၊ အနက္ေရာင္မ်ား ျမင္ျခင္း၊ နွစ္ထပ္ျမင္ျခင္း တုိ႔လည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရုတ္တရက္ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ဟန္ခ်က္ညီေအာင္ မထိ္န္းႏုိင္ေတာ့ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း၊ ၾကိဳ႕ထုိးျခင္း၊ ျမိဳခ်ရ ခက္ခဲျခင္း တုိ႕ကိုလည္းေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။
ရုတ္တရက္ အေၾကာင္းျပခ်က္မရွိဘဲ ျပင္းထန္စြာ ေခါင္းကုိက္ျခင္း ျဖစ္ကာ သတိလစ္သြားျခင္းဟာ ဦးေနွာက္ထဲ ေသြးယုိျခင္းေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
လမ္းေလွ်ာက္ရခက္ခဲျခင္း- လမ္းေလွ်ာက္ေနစဥ္ မၾကာခဏ ခလုတ္တုိက္ျခင္း၊ မူးေ၀ျခင္း၊ ဟန္ခ်က္ပ်က္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း စသည္တုိ႕လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ရုတ္တရက္ သတိလစ္၍ လဲက်သြားျခင္း ဟာလည္း ေလျဖတ္ျခင္း ရဲ႕ လကၡဏာတစ္ခုပါပဲ။
အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့အထဲမွာမပါ၀င္တဲ့ အျခားေသာလကၡဏာေတြလည္းရွိႏုိင္ပါေသးတယ္။ တကယ္လို႔ကိုယ့္ဆီမွာ ေရာဂါလကၡဏာတစ္ခုခုမ်ားရွိေနမလားဆိုျပီး စိုးရိမ္ေနမယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္သင့္ပါတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ သြားေရာက္ေတြ႔ဆံုသင့္သလဲ

သင့္ဆီမွာ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေရာဂါလကၡဏာေတြထဲက တစ္ခုခုမ်ားရွိေနမယ္ဆိုရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေမးခြန္းတစ္ခုခုရွိေနမယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးပါ။ ေလျဖတ္ျခင္းဟာ အေရးေပၚ အေျခအေန တစ္ခုပါ။ ခ်က္ခ်င္းကုသဖုိ႕လုိအပ္ပါတယ္။ ေစာေစာကုသပါက ဦးေႏွာက္ ထိခုိက္မွဳ ေလ်ာ့နည္းျပီး ေနာက္ဆက္တဲြ ဆုိးက်ဳိးလည္း နည္းႏုိင္ပါတယ္။

အေၾကာင္းရင္းမ်ား

Stroke (ေလျဖတ္ျခင္း) ကိုဘာေတြကျဖစ္ေစသလဲ

ေသြးလႊတ္ေၾကာ ပိတ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသြးေၾကာေပါက္ ျခင္း/ေသြးယုိျခင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္ရပါတယ္။ ေခတၳ ဦးေႏွာက္သုိ႔ ေသြးစီးဆင္းမွဳ နည္းသြားေသာ အေျခအေနကုိ ေတာ့ Transient ischemic attack\TIA လုိ႔ေခၚပါတယ္။
ေသြးလႊတ္ေၾကာ ပိတ္ေသာေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း
ဦးေႏွာက္သုိ႔ စီးဆင္းေသာ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ာ ပိတ္ျခင္း၊ က်ဥ္းျခင္း၊ ေသြးအေရာက္ အလြန္နည္းျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အျဖစ္အမ်ားဆုံးမ်ားမွာ

-Thrombotic stroke- ဦးေႏွာက္ထဲတြင္ စီးဆင္းေသာ ေသြးလႊတ္ေၾကာ တစ္ခုခုတြင္ ေသြးခဲပိတ္ဆုိ႔၍ ျဖစ္ေသာ ေလျဖတ္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ပိတ္ဆုိ႔ေသာ အရာမွာ အဆီမ်ားစုျပဳံျခင္းလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္၊ ထုိအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ေသြးစီးဆင္းမွဳေလ်ာ့နည္းျပီး atherosclerosis ဟုေခၚပါတယ္။
-Embolic stroke- ေသြးခဲသုိ႔မဟုတ္ ပိတ္ဆုိ႔ေသာအရာသည္ ဦးေႏွာက္ထဲရွိေသြးေၾကာတြင္မဟုတ္ဘဲ အမ်ားအားျဖင့္ ႏွလုံးထဲတြင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္ခံ ႏွလုံးေရာဂါ တစ္ခုခု ေၾကာင့္ ထုိေသြးခဲ ရုတ္တရက္ ျပဳတ္ထြက္ကာ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာထဲ သြားပိတ္ျခင္းျဖင့္ ေလျဖတ္ျခင္းကုိ ျဖစ္ေစျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ထုိေသြးခဲကုိ embolus ဟုေခၚပါတယ္။
Hemorrhagic stroke- ဦးေႏွာက္ထဲရွိ ေသြးေၾကာ တစ္ခုခု ေသြးယုိျခင္း၊ ေပါက္ျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးအလြန္တုိးျခင္း၊ ေသြးခဲေပ်ာ္ေဆးမ်ားေသာက္ေနရျခင္း၊ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားတြင္ အားေပ်ာ့ေသာ ေနရာေလးမ်ားရွိျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးရာပါ အလြန္ပါးေသာ ေသြးေၾကာမ်ား ေပါက္ျခင္းေၾကာင့္ လည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သုို႔ေသာ္ ရွားပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ေသြးယုိျခင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ
  • Intracerebral hemorrhage- ဦးေႏွာက္ထဲရွိ ေသြးေၾကာေပါက္ကာ ေဘးရွိ ဦးေႏွာက္တစ္ရွဴးမ်ား ေသြးမ်ား၀င္ေရာက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္မ်ားမွ လုိအပ္ေသာ ေအာက္ဆီဂ်င္ႏွင့္ အာဟာရရရွိမွဳ နည္းသြားပါတယ္။ ေသြးတုိးျခင္း၊ ဦးေခါင္းပုိင္းထိခုိက္ျခင္း၊ ေသြးေၾကာမ်ား ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးၾကဲေဆးမ်ား သုံးစြဲေနျခင္း စသည္တုိ႔ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ေသြးယုိတတ္ပါတယ္။
  • Subarachnoid hemorrhage- ဦးေႏွာက္ ၏မ်က္ႏွာျပင္ေပၚ သို႔မဟုတ္ မ်က္ႏွာျပင္အနီးရွိ ေသြးလႊတ္ေၾကာတစ္ခု ေပါက္ျခင္းျဖင့္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ ဦးေခါင္းခံြၾကားေနရာထဲသုိ႔ ေသြးမ်ား၀င္သြားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ရုတ္တရက္ ျပင္းထန္စြာ ေခါင္းကုိက္ျခင္းကုိ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထုိေသြးေၾကာေပါက္ျခင္းမွာ ေသြးေၾကာတြင္ ေသးငယ္၍ ဘယ္ရီသီးပုံစံ အိတ္ကေလးျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိအေျခအေနကို aneurysm ဟုေခၚပါတယ္။ ထုိသုိ႔ ေသြးေၾကာေပါက္ျပီးပါက ဦးေႏွာက္ထဲရွိ ေသြးေၾကာမ်ားမွာ က်ယ္ျပီး ျပန္က်ဥ္းကာ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္မ်ား ဆီသုိ႔ေသြးေရာက္ရွိမွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။
  • Transient ischemic attack ဟာ ေလျဖတ္ျခင္းအေသးစားျဖစ္ျပီး လကၡဏာမ်ားဟာ ေလျဖတ္ျခင္းႏွင့္ ဆင္တူပါတယ္။ ဦးေႏွာက္သုိ႔ ေခတၱ ၅ မိနစ္ခန္႔ ေသြးစီးဆင္းမွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေလျဖတ္ျခင္းကဲ့သုိ႔ပဲ ဦးေႏွာက္သုိ႔ စီးဆင္းေသာ ေသြးေၾကာတြင္ ေသြးခဲ ပိတ္ဆုိ႔ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ ပိတ္ဆုိ႔ျခင္းဟာ ေခတၱခဏ သာျဖစ္ပါတယ္။
  • ( ေရးသားသူ Dr. Thiha Phyo Myint ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Kaung Thar)

No comments:

Post a Comment