Stroke (ေလျဖတ္ျခင္း) ကို ဘယ္္လိုကုသပါသလဲ??

ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္းေၾကာင့္လား၊ ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္းေၾကာင့္လား အေပၚ မူတည္ပါတယ္။

Ischemic stroke(ေသြးေၾကာ ပိတ္ျခင္း)
ဦးေႏွာက္သုိ႔ ေသြးလွ်င္ျမန္စြာ ျပန္ရႏုိင္ရန္
-ေလျဖတ္ျပီး ၃ နာရီအတြင္း ေသြးခဲေဖ်ာ္ေဆးကုိ ေသြးျပန္ေၾကာမွ တစ္ဆင့္ ေပးပါတယ္။ ပုိျမန္ႏိုင္လွ်င္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ အသက္ရွင္ႏုိင္ေခ်ကို ျမင့္တက္ေစျပီး ေနာက္ဆက္တဲြ ဆုိးက်ိဳးမ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။

• Aspirin – ေနာက္ထပ္ ေလျဖတ္ျခင္း ထပ္မျဖစ္ရန္ အေရးေပၚ ခန္းထဲတြင္ ခ်က္ခ်င္းေပးေသာ ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ေသြးခဲျခင္းကုိ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။
• Tissue plasminogen activator(TPA) ကုိလက္ေမာင္း ေသြးျပန္ေၾကာမွ တစ္ဆင့္ ထုိးသြင္းျခင္း- ေလျဖတ္ျပီး ၄ နာရီခဲြ အတြင္းေပးရေသာ ကုသနည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေလျဖတ္ျခင္းကုိ ျဖစ္ေစတဲ့ ေသြးခဲကို ေပ်ာ္ေစပါတယ္။ ျမန္ျမန္ျပန္ သက္သာေစပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲတြင္ မည္သည့္ေသြးယုိစိမ့္ျခင္းမွ မရွိပါမွ အသုံးျပဳရေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။

-အေရးေပၚ ကုသနည္းမ်ား
ေသးငယ္ ရွည္လ်ားေသာ ပုိက္ေပ်ာ့ တစ္ခုကုိ ေပါင္ရွိ ေသြးလႊတ္ေၾကာမွ တစ္ဆင့္ ဦးေႏွာက္ေသြးေေၾကာပိတ္ေသာ ေနရာထိထည့္သြင္းျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ထုိပုိက္တြင္ ေသြးခဲေဖ်ာ္ရန္္ ကိရိယာေလးပါ သြားပါတယ္။

-အျခားနည္းလမ္းမ်ား

• ဆရာ၀န္မွ အဆီမ်ားျဖင့္ ပိတ္ဆုိ႔ေနေသာ ေသြးလႊတ္ေၾကာကို ဖြင့္ခ်ျခင္း
• Carotid endarterectomy – ခဲြစိပ္ဆရာ၀န္မွ လည္ပင္း၏ တစ္ဘက္တစ္ခ်က္ရွိ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ားထဲမွ ပိတ္ဆုိ႔ေနေသာ အရာမ်ားကုိ ဖယ္ထုတ္ျခင္း။ ေနာက္ထပ္ ေလျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ ႏွလုံးေရာဂါ ရွိေသာ သူမ်ားတြင္ လုပ္ရန္ မသင့္ေတာ္ပါ။
• Angioplasty and stents- ထိပ္တြင္ ေဘာလုံးေလးပါေသာကိရိယာကုိ ေပါင္ျခံ ေသြးလႊတ္ေၾကာမွ တစ္ဆင့္ လည္ပင္းေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ား အထိထုိးသြင္းကာ ထုိ ေဘာလုံးေလးကို ခ်ဲ႕ျခင္းျဖင့္ ေသြးေၾကာခ်ဲ႕ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ထုိ႔ေနာက္ stent ကုိထည့္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္းေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း
အေရးၾကီး ဆုံးမွာ ေသြးတိတ္ေအာင္ထိန္းရန္ ႏွင့္ ဦးေႏွာက္ ထဲေသြးတုိးျခင္း ေလွ်ာ့ခ်ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ထပ္မျဖစ္ေစရန္ ခဲြစိပ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္။

• Warfarin and clopidogrel ကဲ့သုိ႔ ေသြးခဲေပ်ာ္ေဆးမ်ား သုံးေနပါက ေသြးၾကဲျခင္းကုိ ခုခံရန္ ေဆး သို႔မဟုတ္ ေသြးပစၥည္းမ်ား အေၾကာထဲသြင္း ရႏုိင္ပါတယ္။ ထုိ႔ျပင္ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးတုိးမွဳကို ေလ်ာ့နည္းေစရန္၊ တက္ျခင္းကုိ ကာကြယ္ရန္ ေဆးမ်ားလည္း အသုံးျပဳရႏုိင္ ပါတယ္။

-ေသြးတိတ္ပါက ဂရုစုိက္ ေထာက္ပံ့မွဳမ်ား လုိအပ္ပါတယ္။ ေသြးယုိေသာ ေနရာ ၾကီးပါက ေသြးတိတ္ရန္၊ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးမတုိးေစရန္ ခဲြစိပ္ျခင္းကုိ ျပဳလုပ္ရႏုိင္ပါတယ္။
ခဲြစိပ္ကုသနည္းမ်ားကုိ ေသြးေၾကာပုံမမွန္ျခင္း အေျခအေနမ်ားျဖစ္တဲ့ aneurysm or arteriovenous malformation တုိ႔တြင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။

• Surgical clipping- ခဲြစိပ္ကာ ေသြးယုိေနေသာ ေသြးေၾကာေနရာကုိ Clip ေသးေသးျဖင့္ ညွပ္ျခင္း
• Coiling( endovascular embolization) – ေသးငယ္ ရွည္လ်ားေသာ ပုိက္ေပ်ာ့ တစ္ခုကုိ ေပါင္ရွိ ေသြးလႊတ္ေၾကာမွ တစ္ဆင့္ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာေပါက္ေသာ ေနရာထိထည့္သြင္းကာ ဓါတ္မွန္သုံး၍ အေပါက္ကုိ coil ျဖင့္ျဖည့္ျခင္း
• Surgical AVM removal- ေသြးေၾကာေပါက္၍ ေလျဖတ္သြားေသာ ဦးေႏွာက္ေနရာ ေသးငယ္ပါက/အေပၚယံသာျဖစ္ပါက ခဲြစိပ္ ဖယ္ထုတ္နည္းကုိသုံးပါတယ္။
• Intracranial bypass- ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာကို ခဲြစိပ္၍ bypass လုပ္ျခင္း
• Stereotactic radiosurgery- ပုိမုိ္ေကာင္းမြန္ အဆင့္ျမင့္တဲ့၊ အနည္းငယ္သာ ခဲြစိပ္ရန္လုိတဲ့ နည္းလမ္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာပုံမမွန္ျခင္းမ်ား ကုိ ကုသျခင္းျဖစ္ပါတယ္။